Rào cản ngôn ngữ khiến học sinh nhập cư tụt hậu trong mùa thi tại Séc
Praha – Mùa thi vào các trường trung học tại Cộng hòa Séc chính thức khởi động vào thứ Sáu, ngày 11/4, khi hàng chục nghìn học sinh lớp 9 bước vào kỳ thi tuyển sinh có tính chất quyết định tương lai học tập của các em. Nhưng trong khi học sinh người Séc được chuẩn bị kỹ lưỡng, nhiều học sinh người nước ngoài – trong đó có cả học sinh gốc Việt – lại đang tụt lại phía sau vì rào cản ngôn ngữ và thiếu hỗ trợ từ hệ thống giáo dục.
Theo hội thảo về di cư và giáo dục gần đây do tổ chức META và Văn phòng Nhân quyền Chính phủ Séc tổ chức, chỉ 25% học sinh có nguồn gốc di cư tiếp tục học lên trung học sau tiểu học – so với 90% học sinh người Séc. Ở Praha, chưa đến 20% thiếu niên Ukraine học lên cấp trung học phổ thông.
Khoảng cách này ngày càng rõ rệt, đặc biệt trong các chương trình học có bằng tốt nghiệp (maturita), nơi mà hầu hết học sinh người Séc đều đặt mục tiêu, nhưng phần lớn học sinh nước ngoài gần như không có cơ hội công bằng để cạnh tranh.
Rào cản ngôn ngữ, thiếu định hướng và hệ thống thi không linh hoạt
Theo các chuyên gia, những yếu tố sau khiến học sinh nước ngoài gặp khó khăn:
- Thiếu hỗ trợ học tiếng Séc bài bản
- Không được tiếp cận các khóa luyện thi chuẩn hóa
- Không nắm rõ hệ thống tuyển sinh
Hiện có gần 21.000 học sinh nước ngoài tại các trường Séc (thống kê tháng 9/2024), trong đó:
- 8.542 là người tị nạn từ Ukraine
- 4.973 học sinh có trình độ tiếng Séc chưa đạt yêu cầu
- Dù có 4.200 em đủ điều kiện học lớp tiếng, chỉ 3.708 học sinh tham gia
Bà Zuzana Papáčková, giám đốc tổ chức META, nhận định: “Nếu không có kỹ năng tiếng Séc vững và hiểu biết hệ thống, các em bị giới hạn lựa chọn – thường là những lựa chọn không phản ánh đúng khả năng hay đam mê thực sự của mình.”
Một vấn đề đáng lo ngại khác là hệ thống xét tuyển DiPSy, nơi học sinh được phân trường dựa hoàn toàn vào điểm thi và nguyện vọng đăng ký, mà không tính đến hoàn cảnh đặc biệt của học sinh chưa thông thạo tiếng hay mới nhập cư.
Giải pháp đề xuất: Lớp “dự bị” và cải cách toàn diện
Ủy viên Nhân quyền Séc – bà Klára Šimáčková Laurenčíková – nhấn mạnh: “Vấn đề không chỉ là ngôn ngữ, mà là cấu trúc hệ thống. Chúng ta cần cải cách sâu rộng để tạo ra cơ hội công bằng cho mọi học sinh, bất kể các em sinh ra ở đâu hay sống tại Séc bao lâu.”
Một trong những giải pháp được đề xuất là thành lập năm học “dự bị” (zero-year) – giúp học sinh nhập cư được học tiếng Séc chuyên sâu và làm quen với môi trường giáo dục trước khi bước vào kỳ thi chính thức. Ngoài ra, cần phối hợp chặt chẽ hơn giữa các bộ, thành phố và nhà trường, cùng với việc cải thiện dữ liệu thống kê để định hướng chính sách hiệu quả hơn.
Học sinh người Séc cũng chịu áp lực
Dù người nước ngoài gặp nhiều rào cản hơn, kỳ thi vào trung học tại Séc cũng là thách thức lớn đối với học sinh bản địa. Nhu cầu vào các chương trình có bằng tốt nghiệp vượt xa khả năng tiếp nhận, đặc biệt ở các thành phố lớn như Praha và Brno.
Năm nay, 124.650 học sinh đăng ký tham dự kỳ thi tuyển sinh – tăng hơn 3.300 so với năm ngoái. Nhiều gia đình phải bỏ tiền cho các khóa luyện thi đắt đỏ, khiến học sinh từ gia đình thu nhập thấp càng thêm bất lợi.
Mặc dù đề thi được xây dựng dựa trên chương trình học, nhiều câu hỏi mang tính tổng hợp và thực hành, vượt quá khả năng của học sinh chỉ học lý thuyết thuần túy như ngữ pháp hay toán cơ bản.
Cần một hệ thống công bằng hơn – cho tất cả học sinh
Theo bà Papáčková, cải cách hệ thống tuyển sinh không chỉ vì học sinh nhập cư, mà vì lợi ích của toàn xã hội. “Chúng tôi muốn một hệ thống công bằng hơn – không chỉ cho một nhóm, mà cho tất cả. Sự thay đổi là có thể, và là điều cần thiết.”
Nếu bạn là phụ huynh có con chuẩn bị thi vào trung học, đặc biệt nếu gia đình mới sang Séc hoặc con bạn chưa thạo tiếng, hãy tìm đến các lớp học tiếng miễn phí, hoặc các tổ chức hỗ trợ như META để được tư vấn. Sự chuẩn bị sớm sẽ giúp các em có nhiều lựa chọn hơn và được học đúng khả năng của mình.
Nguồn expact
Bài viết Rào cản ngôn ngữ khiến học sinh nhập cư tụt hậu trong mùa thi tại Séc đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Châu Âu TV.
